Ons brein is verdeeld in twee hersenhelften: de linkerhersenhelft en de rechterhersenhelft. Elke hersenhelft heeft zijn eigen specifieke functies. De linkerhersenhelft is verantwoordelijk voor taal, logica, analytisch denken en rekenvaardigheden. De rechterhersenhelft is verantwoordelijk voor creativiteit, emotie, intuïtie en ruimtelijk inzicht.

In dit artikel zetten we uiteen op welke wijze de twee hersenhelften van invloed zijn op pensioenplanning en de voorbereiding op het pensioen. Door te begrijpen hoe de hersenen functioneren en hoe je de verschillende hersenhelften kunt gebruiken, kun je je als aanstaand pensionado goed voorbereiden op de pensioentijd.

De linkerhersenhelft is belangrijk voor het maken van rationele beslissingen. Deze hersenhelft is verantwoordelijk voor het analyseren van informatie, het maken van plannen en het nemen van beslissingen. Deze vaardigheden zijn uiterst belangrijk voor de voorbereiding op het pensioen.

Bij het voorbereiden en plannen van je pensioen moet je rekening houden met verschillende factoren, zoals je huidige inkomen en uitgaven, je toekomstige inkomen en uitgaven en je pensioengerechtigde leeftijd. Ook moet je gaan nadenken over hoe je de vrije tijd na je pensioen wilt gaan invullen. 

De linkerhersenhelft helpt je om deze factoren te analyseren en om een plan te maken dat bij je past. Je kunt bijvoorbeeld een financiële planning maken, een pensioenberekening (laten) opstellen en nadenken over de doelen die je tijdens de pensioentijd wilt bereiken.

Met de linkerhersenhelft functie kun je:

• Jouw huidige en toekomstige financiële situatie in kaart brengen. Dit is de basis voor een goede pensioenplanning. Het is belangrijk om te bekijken hoeveel geld je momenteel verdient en uitgeeft, wat er verandert in de nieuwe situatie en hoeveel je nodig denkt te hebben om ook in de pensioentijd goed rond te kunnen komen. Lees ook: 7 tips voor een financieel gezonde pensioentijd
• De mogelijkheden voor je pensioen analyseren. Er zijn veel verschillende pensioenregelingen mogelijk. Wil je misschien met vervroegd pensioen? Of juist langer doorwerken na je pensioengerechtigde leeftijd? Met behulp van de linkerhersenhelft kun je de verschillende mogelijkheden onderzoeken, vergelijken en de beste keuze maken.
• Een pensioenplan opstellen. Een doordacht pensioenplan zorgt ervoor dat je goed voorbereid en financieel onafhankelijk bent na je pensioen. Met behulp van de linkerhersenhelft kun je een plan opstellen dat aansluit op jouw persoonlijke (financiële) situatie en doelen voor de pensioentijd.

De linkerhersenhelft kan je echter ook belemmeren bij pensioenplanning. Zo kan de nadruk op logica en analytisch denken ervoor zorgen dat je te veel ingaat op details en de emotionele aspecten van pensioenplanning uit het oog verliest.

De rechterhersenhelft is belangrijk voor het maken van intuïtieve beslissingen en het ‘grotere plaatje’ te zien. Deze hersenhelft is verantwoordelijk voor o.a. het verwerken van emoties en gevoelens die komen kijken bij het naderen van de pensioenleeftijd. Je moet bijvoorbeeld nadenken over hoe je je voelt over ouder worden, over stoppen met werken en de veranderende levensstijl na je pensioen.

De rechterhersenhelft helpt je om deze gevoelens en emoties te begrijpen en om een (creatief) plan te maken dat bij je past. Het is van belang om na te denken over wat je belangrijk vindt in het leven en welke doelen je wilt bereiken tijdens de pensioentijd.

Met de rechterhersenhelft functie kun je:

• Jouw pensioenwensen en -doelen helder krijgen. Hoe wil je de pensioentijd gaan invullen? Welke dromen/wensen heb je? Welke doelen heb je?
• Emoties en gevoelens m.b.t. pensioenplanning verwerken. Het kan emotioneel zijn om na te denken over je pensioen. De rechterhersenhelft helpt je om gevoelens en emoties te accepteren en er mee om te gaan, zodat je niet in een zwart gat belandt.
• Een realistisch pensioenplan opstellen. De rechterhersenhelft helpt je om een plan op te stellen dat haalbaar is en aansluit op je persoonlijke situatie en doelen.

Voor een goede voorbereiding op het pensioen is het belangrijk om gebruik te maken van zowel de linker- als de rechterhersenhelft. De linkerhersenhelft helpt je om rationele beslissingen te nemen, terwijl de rechterhersenhelft je helpt om intuïtieve beslissingen te nemen. Het vinden van een balans tussen de linker- en rechterhersenhelft is belangrijk bij het nemen van beslissingen voor de pensioentijd.

Door gebruik te maken van beide hersenhelften, kun je een plan maken dat realistisch en haalbaar is, en passend is bij hoe jij de pensioentijd wilt invullen. Zo kun je bijvoorbeeld een financiële pensioenplanning maken op basis van feitelijke informatie (hoeveel houd ik straks over?), maar je kunt ook rekening houden met je gevoelens en emoties (waar wil ik straks mijn tijd aan spenderen en wat heb ik hiervoor nodig?).

De theorie m.b.t. de linker- en rechterhersenhelft kan nuttig zijn om een algemene indruk te krijgen van de werking van het brein. Het is echter belangrijk om te beseffen dat deze theorie een wat arbitraire vereenvoudiging van de complexe werking van het brein is. De verschillen tussen de twee hersenhelften zijn niet zo strikt en beide helften functioneren altijd in nauwe samenspraak met elkaar, of het nu om de ‘creatieve’ of de ‘rationele’ breinfunctie gaat.

Ook andere hersendelen werken functioneel samen. Zo wordt het voorste deel van de hersenen (de prefrontale cortex) gebruikt om bewust te plannen, afwegingen te maken of impulsen te remmen, terwijl andere dieper gelegen breindelen verantwoordelijk zijn voor meer automatische of improviserende acties. De samenwerking tussen deze breindelen ontstaat bijvoorbeeld wanneer een stoplicht op oranje springt en jij snel en adequaat reageert met rem, koppeling of juist gaspedaal, terwijl je in je achteruitkijkspiegel kijkt en ondanks je haast ook nog even meeweegt wat het risico is dat je geflitst wordt… In zo’n geval zou je geneigd kunnen zijn om degene die gas geeft een dominante rechterhersenhelft toe te schrijven (“buiten de lijntjes kleuren, impulsief”) , en degene die remt een dominante linkerhelft (“ratio, gestructureerd”), maar dat zou geen passende conclusie zijn.  Het besluit dat genomen wordt is gebaseerd op eerdere leerervaringen, waarin verbindingen gelegd worden of verdwijnen tussen prefrontale cortex, emotionele hersendelen en kleine hersenen. Hoe beter de hersendelen samenwerken, hoe beter het met je gaat: niet alleen links of rechts, maar overal in je brein!

De hersenen spelen een belangrijke rol bij (financiële) pensioenplanning. De hersenen zijn verantwoordelijk voor het nemen van beslissingen, het verwerken van informatie en het beheersen van emoties.

Bij pensioenplanning moet je een aantal belangrijke beslissingen nemen, zoals wanneer je precies met pensioen wilt gaan, hoeveel pensioen je nodig hebt en hoe je de pensioentijd gaat invullen. Om deze beslissingen goed te kunnen nemen, is het belangrijk om je goed te laten informeren en de verschillende mogelijkheden te bekijken.

> Hoe bereid je je voor op je pensioen?

> Met pensioen – de (financiële) voorbereiding

Naast je hersenen en de inzet van je linker- en rechterhersenhelft, zijn er nog andere aspecten die een rol spelen bij de voorbereiding op je pensioen:

• Persoonlijke aspecten: Je persoonlijke omstandigheden, zoals je leeftijd, je gezondheid, je welzijn, je gezinssituatie en je werksituatie, zijn van invloed op je pensioenplanning.
• Sociale en culturele aspecten: De sociale en culturele omgeving waarin je leeft, heeft ook invloed op je pensioenplanning. Hoe verandert bijvoorbeeld je sociale netwerk als je met pensioen gaat?
• Persoonlijke voorkeuren: Je persoonlijke voorkeuren, zoals je levensstijl en je hobby’s/interesses, kunnen ook invloed hebben op je pensioenplanning. Hoe ga je de pensioentijd invullen en hoe zorg je ervoor dat je actief blijft?

Enkele tips voor het gebruikmaken van je hersenen bij de voorbereiding op het pensioen:

• Stel doelen voor de pensioentijd: Wat wil je bereiken tijdens je pensioen? Wil je bijvoorbeeld meer tijd doorbrengen met je familie en vrienden, wil je nieuwe dingen leren, een oude hobby oppakken of wil je iets doen voor de samenleving?
• Stel een financiële planning op: Maak je huidige en verwachte financiën inzichtelijk. Schakel eventueel een financieel adviseur of pensioenadviseur in.
• Maak gebruik van visualisatie: Visualiseren is een krachtige manier om je emoties en gevoelens te verwerken en je doelen helder te krijgen. Stel jezelf voor hoe je leven er uit komt te zien na je pensioen. Dit helpt om (nieuwe) doelen te stellen.
• Bespreek je doelen en verwachtingen met anderen: Met anderen (vrienden, familie, collega’s) over je pensioenplannen spreken, helpt je om je gevoelens en gedachten te ordenen. Ook kan het je helpen om nieuwe perspectieven en inzichten te krijgen.
• Houd je hersenen fit en actief: Gezonde hersenen zijn het resultaat van een gezonde levensstijl. Dit houdt in dat je moet letten op gezonde voeding, voldoende beweging, voldoende slaap, het onderhouden van sociale contacten en voldoende uitdaging – ouder worden is een kwestie van jong blijven!

Meer weten over de zin en onzin van de werking van de linker- en rechterhersenhelft en het brein in algemeen? In de Pensioen in Zicht® Cursus van Essenburgh leer je meer over het ouder wordende brein. Bekijk de mogelijkheden >