Sociaal ondernemerschap: hét antwoord op de circulaire economie
De circulaire economie is hip. Daarbij is niet alleen de kortetermijnwinst leidend, maar gaat het ook om ecologisch verantwoorde en sociaal rechtvaardige resultaten. In hoeverre moeten organisaties hun doelstellingen afstemmen op maatschappelijk verantwoord ondernemen? Is het de moeite waard voor organisaties? En hoe bevorder je de circulaire economie door middel van sociaal ondernemerschap?
Sociaal ondernemerschap wordt steeds belangrijker
Sociaal ondernemerschap is hét antwoord op de circulaire economie. Maar wat verstaan we eigenlijk precies onder sociaal ondernemerschap? Volgens Caroll (1999) is sociaal ondernemerschap ‘de verwachting dat de bedrijven financiële en personele middelen kunnen bijdragen die de kwaliteit van mensen en/of regio’s verbeteren’. Bij sociaal ondernemerschap gaat het er in de kern dus om dat de onderneming ook waarde realiseert voor haar omgeving.
Sociaal ondernemerschap ontstond in de jaren vijftig. Het heeft de wijze waarop veel organisaties zaken doen, veranderd. En nu is sociaal ondernemerschap hipper dan ooit. Steeds vaker kiezen consumenten voor producten en diensten van bedrijven die maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ook overheid, zakelijke partners en andere stakeholders vinden dit steeds belangrijker en sturen daarop. Logisch ook, want sociaal ondernemerschap kan organisaties helpen om bij elke actie en beslissing meervoudige waarde te creëren. Mits je het sociaal ondernemerschap strategisch aanpakt. Hoe doe je dat?
Het Regenboogmodel laat zien welke stappen nodig zijn om te komen tot meervoudige waardecreatie, en daarmee tot sociaal ondernemerschap. Het Regenmodel is ontwikkeld door Pim P. Valentijn, adjunct-directeur van Essenburgh Training & Advies.
Figuur 1: Regenboog model
De MVO-piramide van Caroll
De piramide van maatschappelijk verantwoord ondernemen (Caroll, 1999)is een waardevol instrument om sociaal ondernemerschap te ontwikkelen. Deze piramide toont de prioriteiten van de organisatie en vier verantwoordelijkheden voor de samenleving: economisch, juridisch, ethisch en filantropisch.
Het rendement van sociaal ondernemerschap
In de ideale situatie zijn de economische, ecologische en sociale waarden in evenwicht. Het piramidemodel kan organisaties hierbij helpen. Sociaal ondernemerschap heeft meerdere voordelen, zo blijkt uit steeds meer literatuur. Zoals: minder personeelsverloop, een betere reputatie en een hogere klanttevredenheid (Galbreath, 2010). Volgens Nurn en Tang (2010)zorgt sociaal ondernemerschap voor betere financiële prestaties. Ook helpt het om betere werknemers aan te trekken, efficiënter te werken en bedrijfskosten te verlagen. Volgens Siddique (2015) kan het ook de motivatie en het vertrouwen van medewerkers verbeteren. Daarnaast is er ook nog het concurrentievoordeel voor bedrijven in de commerciële sector (zie ook Klará (2011).
Hoe veranker je sociaal ondernemerschap?
Wil je aan de slag met sociaal ondernemerschap? Het is verstandig om dit stap voor stap te doen. Want dat is de enige manier om het goed te verankeren in de organisatiecultuur en tussen de oren van medewerkers. Immers, bewustzijn creëert draagvlak. En vanuit draagvlak ontstaan enthousiasme en vastberadenheid. Dat is nodig voor succesvol sociaal ondernemerschap. Een goed instrument hiervoor is het Regenboogmodel. Dit model laat zien dat waardecreërend leiderschap bestaat uit diverse leiderschapsdomeinen. Namelijk het microniveau (persoonsniveau), het mesoniveau (team en organisatie) en het macroniveau (het ecosysteem van verschillende organisaties). Volgens Tharp en Chadhury (2008)kan sociaal ondernemerschap worden geïntegreerd in elke organisatie en bijdragen aan de doelstellingen. Doe je dit goed, dan wordt sociaal ondernemerschap onderdeel van het organisatiekapitaal. Met activiteiten, monitoring, doelen en incentives (Lev en Radhakrishnan, 2005).
Heb oog voor het harde én zachte organisatiekapitaal
Meervoudige waardecreatie valt of staat met mensen die kunnen samenwerken in een context van innovatie en vertrouwen. Om dit te realiseren is volgens het Regenboogmodel de juiste balans nodig tussen functionele ‘harde’ (zoals geld, data en regels) en ‘zachte’ veranderkundige interventies (zoals cultuur, missie, norm en waarden). Dit is een complex proces dat vraagt om gedegen kennis van de context.
Ontwikkel het maatschappelijk leiderschap
Goede management- en leiderschapsvaardigheden zijn heel belangrijk voor goed sociaal ondernemerschap. Zo stellen Jones & Kramer (2010)dat er voldoende bewijs is dat management- en leiderschapsontwikkeling belangrijk zijn. En dat het bevorderen van leiderschapscapaciteiten de resultaten van duurzaamheid verbeteren. Cornelius, Wallace & Tassabehji (2007)stellen dat ethische training een katalysator is voor het ontwikkelen van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Essenburgh Training & Advies biedt daarom diverse evicence based leiderschapstrainingen.
Wees transparant
Organisaties die maatschappelijk verantwoord ondernemen hanteren als duurzame strategie, moeten goed communiceren. En ze moeten transparant zijn over hun processen en hun inkomsten.
Dit kan het best in het maatschappelijk jaarverslag, ook wel duurzaamheidsverslag of MVO-verslag genoemd. In zo’n verslag staat wat er terecht is gekomen van de plannen op het gebied van planet, profit en people. Ook vermeld je de plannen voor volgend jaar. Ook op andere manieren kun je natuurlijk communiceren over de MVO-inspanningen. Hiermee versterk je de reputatie van je organisatie.
Maak ook werk van sociaal ondernemerschap
Wil je werk maken van sociaal ondernemerschap? Een goede eerste stap is om te beseffen dat het bij sociaal ondernemerschap gaat om het creëren van gedeelde waarde (Porter en Kramer, 2011). Dit houdt in dat je niet alleen economische waarde creëert voor je eigen organisatie (winstmaximalisatie), maar dat je ook oog hebt voor de ecologische en de sociale waarden. Natuurlijk hoeft je organisatie geen liefdadigheidsinstelling te worden.
Vervolgens is het goed om te weten dat de organisatiestructuur niet totaal op de kop hoeft. Juist kleine stappen kunnen veel resultaat opleveren. Stap voor stap groei je naar sociaal ondernemerschap.
Belangrijk is wel dat je sociaal ondernemerschap niet moet beschouwen als een geïsoleerde praktijk. Of als een middel om een doel te bereiken. Integendeel: sociaal ondernemerschap sijpelt door de hele organisatiecultuur en door alle activiteiten.Dat vereist een andere manier van werken voor organisaties én een nieuwe vorm van leiderschap: waardecreërend leiderschap.
Wil je meer weten over waardecreërend leiderschap? Download dan hieronder het ebook Leiderschap in de economie van waarde.
Tip: checklist voor sociaal ondernemerschap
Wil je weten welke betrokkenheid jouw organisatie heeft voor sociaal ondernemerschap? Daar zijn verschillende tools voor. Zoals de assessmenttool van CSR Europe: download de checklist voor sociaal ondernemerschap. Of klik hier voor onze leiderschapstrainingen.
E-boek ‘Leiderschap in de economie van waarde’
Leidinggeven aan de uitdagingen van morgen draait om het realiseren van meervoudige waardecreatie: economisch haalbaar, ecologisch verantwoord en sociaal rechtvaardige resultaten. Om deze meervoudige waardecreatie te realiseren, is niet één organisatie ‘exclusief’ aan zet, maar het netwerk, de gemeenschap, de community.
Ons E-Boek ‘Leiderschap in de economie van de waarde’ geeft je inzicht in wat waardecreërend leiderschap precies inhoudt. Je krijgt de stappen die nodig zijn om het in de praktijk te realiseren aangereikt.
Bovendien geeft het aan de hand van ons Regenboogmodel een praktische invulling aan het concept van waardecreërend leiderschap.
