Waarom zelfsturing niet werkt (en zelforganisatie wel)
Zelfsturende teams komen lang niet altijd uit de verf. En dat is jammer. Het idee erachter is namelijk geweldig: medewerkers die meer verantwoordelijkheid krijgen, denken actiever mee en stijgen boven zichzelf uit. De manier van werken geeft voldoening, maakt mensen trots en zorgt voor persoonlijke ontwikkeling. Voor de organisatie levert het beter en efficiënter werk op én tevreden medewerkers die langer blijven werken. Tenminste, dat is het idee. In de praktijk gaat het er in zelfsturende teams helaas vaak anders aan toe. In dit blog leggen we uit hoe het wél kan.
Zelfsturing: van micromanagement naar eigen verantwoordelijkheid
Het idee van zelfsturende teams is niet verkeerd: je geeft de verantwoordelijkheid voor de resultaten aan de medewerker zelf en legt die niet alleen neer bij de leidinggevende. Dit werkt voor veel mensen en veel sectoren heel goed. Bijvoorbeeld voor medewerkers in de zorg. Dit zijn echte vakmensen: zij kennen hun klanten en cliënten en de werkzaamheden het beste en maken ook iedere verandering mee die van buitenaf komt. Zo krijgt een zorgmedewerker bijvoorbeeld geen tijdslot van drie minuten meer mee om steunkousen aan te doen, maar kan hij of zij de taken zelf indelen. Dit werkt voor iedereen prettig: de medewerker maakt gebruik van zijn kennis en ervaring en is minder tijd kwijt aan het invullen van formulieren, de cliënt krijgt de meest optimale zorg, en de leidinggevende hoeft er niet op te sturen.
Ondanks al deze voordelen werken zelfsturende teams lang niet altijd naar behoren. Wat gaat er mis? Hieronder bespreek ik de belangrijkste oorzaken.
Waarom zelfsturende teams nog niet goed functioneren
Reden 1: Besluiteloosheid over vakoverstijgende onderwerpen
Zelfsturende teams hebben vaak veel moeite met het oplossen van problemen die niet over vakinhoudelijke zaken gaan. Een voorbeeld is het onderling regelen van vrije dagen. De medewerkers zijn weliswaar samen verantwoordelijk voor een goede planning zodat de bezetting optimaal is; elke medewerker heeft ook zijn of haar eigen belangen. Zo zijn sommigen gebonden aan schoolvakanties, of de werkplanning van een partner. Doordat de verantwoordelijkheid voor dit soort vakoverstijgende onderwerpen en afspraken in zelfsturende teams vaak verdeeld is, neemt uiteindelijk niemand de beslissingen, of ontstaan er zelfs conflicten.
Reden 2: Te grote teams
Een zelfsturend team van drie tot vijf personen werkt meestal prima, zeker als het om high professionals gaat. Denk aan onderzoekers, of medewerkers die rechtstreeks met klanten communiceren. Zij hebben vaak een afgebakend takenpakket en nemen hun verantwoordelijkheden. Wannee