Op basis van recente cijfers lijkt het coronavirus vooral in Zuid-Korea en in mindere mate ook

Taiwan en Singapore met succes te worden ingeperkt. Geen van deze landen heeft een totale lock-down ingesteld, maar ze zijn wel erg succesvol in het onder controle houden van het aantal besmettingen en doden als gevolg van het coronavirus. Gezien dit opmerkelijke succes is het van belang te begrijpen wat deze Aziatische landen anders doen dan de rest van de wereld. In deze blog beschrijven we de essentie van de Aziatische coronamaatregelen. Deze inzichten zijn essentieel om de huidige COVID-19 uitbraak of een eventuele tweede uitbraak in Nederland in te dammen.

Lees verder op deze pagina of download hier het whitepaper als Pdf

Voordat we kijken naar de verschillen in coronabesmettingen en sterfgevallen is het belangrijk de kenmerken van de verschillende landen goed te duiden. Nederland en Singapore zijn beiden relatief gering in omvang en hebben een hogere welvaartsstandaard in vergelijking met Zuid-Korea en Taiwan. Het eiland Taiwan is het minst welvarende land en heeft nauwe economische banden met China.

Tabel 1: Kenmerken Nederland, Zuid-Korea, Taiwan en Singapore

Als we kijken naar de ontwikkeling van het coronavirus in Zuid-Korea, Taiwan, Singapore en Nederland dan vallen een aantal dingen op. Kijkend naar het aantal bevestigde gevallen van coronabesmettingen dan zien een exponentiële stijging in Nederland terwijl Singapore en Taiwan nauwelijks een toename vertonen, zie figuur 1. In Zuid-Korea is wel sprake geweest van een snelle stijging, maar dit lijkt zich te stabiliseren. Verder zien we dat het dagelijkse sterftecijfer in Nederland vele malen hoger ligt dan in Zuid-Korea, Taiwan en Singapore, zie figuur 2. Verschillen kunnen natuurlijk deels veroorzaakt worden door de kwaliteit en betrouwbaarheid van de gebruikte data. Denk bijvoorbeeld aan het verschil in testcapaciteit per land. Dit neemt niet weg dat deze cijfers vragen oproepen over de aanpak in deze Aziatische landen. Waarom is het aantal besmettingen in Singapore en Taiwan zo laag? En hoe komt het dat Zuid-Korea het aantal besmettingen lijkt te kunnen beheersen? En hoe komt het dat het aantal sterfgevallen in Zuid-Korea, Taiwan en Singapore zo laag is? Om deze vragen te kunnen beantwoorden hebben we een gedetailleerde analyse gemaakt van de maatregelen die genomen zijn in Zuid-Korea, Taiwan en Singapore on de coronacrisis te bestrijden.

Hoe komt het dat het aantal sterfgevallen in Zuid-Korea, Taiwan en Singapore zo laag is?

Figuur 1: Aantal bevestigde coronabesmettingen per dag

Figuur 2: Aantal bevestigde corona sterfgevallen per dag

Lees verder op deze pagina of download hier het whitepaper als Pdf

Zuid-Korea heeft zich in haar huidige aanpak vooral gebaseerd op de lessen uit de MERS-uitbraak van 2015. Toen had het land te weinig testcapaciteit, waardoor de benodigde maatregelen niet specifiek genoeg konden worden ingezet. Het probleem waar we momenteel in Nederland en andere Europese landen ook tegenaan lopen. Zuid-Korea heeft zijn lessen getrokken uit de MERS-uitbraak van 2015 en nieuwe wetgeving geïmplementeerd waardoor versneld virustestkits kunnen worden toegelaten tot de markt. Hierdoor heeft Zuid-Korea momenteel een grote testcapaciteit en is men zelfs wereldkampioen coronatests. In totaal zijn er sinds 17 maart ruim 286.716 coronatests afgenomen. De testcapaciteit is ook in een vroeg stadium ingezet: namelijk zodra de eerste COVID-19 besmettingen in China bekend werden. Hierdoor is Zuid-Korea als een van de weinig landen in staat gebleken om vroegtijdig te kunnen ingrijpen.

Daarnaast gaf de nieuwe wetgeving de overheid ook de gelegenheid om datagegevens te combineren, zodat het mogelijk is om contacten en verblijfplaatsen van patiënten te traceren. Hierdoor is Zuid-Korea nu als een van de weinige landen in staat om besmette personen en hun contacten zeer gedetailleerd in kaart te brengen. Niet-besmette mensen worden via sms-alerts gewaarschuwd als ze zich binnen 100 meter van een besmette persoon bevinden. Deze data-gestuurde aanpak lijkt bijzonder effectief te zijn in Zuid-Korea. Het heeft er bijvoorbeeld aan bijgedragen dat circa 60% van de leden van de religieuze sekte Shincheonji, die zich weigerden te laten testen, konden worden opgespoord. In figuur 3 zijn de belangrijkste maatregelen voor het bestrijden van de coronacrisis in Zuid-Korea weergegeven.

Figuur 3: Overzicht coronamaatregelen Zuid-Korea

Taiwan is een van de weinige landen die de COVID-19 pandemie grotendeels lijkt te kunnen beheersen. Dit is nog bijzonderder omdat Taiwan geografisch en economisch zeer nauw verbonden is met China waar de coronapandemie is begonnen. Net als Zuid-Korea heeft Taiwan zijn lessen getrokken uit een eerdere virus-uitbraak; de SARS uitbraak in 2003. Een belangrijke verklaring voor het succes in Taiwan is het werk van het commandocentrum voor de nationale gezondheid (National Health Command Center) dat is opgericht als gevolg van de SARS uitbraak in 2003. Het commandocentrum is direct geactiveerd bij de eerste tekenen van het coronavirus. Hierdoor kon men in Taiwan snel beginnen met het testen van mensen. Wat verder opvalt in de coronamaatregelen van Taiwan, zover bekend, is dat ze direct de benodigde grensbeperkingen hebben ingevoerd. Zo worden reizigers uit risicogebieden op de luchthaven gecontroleerd en 14 dagen in zelfisolatie gezet. Hierbij moet wel de kanttekening geplaatst worden dat Taiwan een eiland is en dus ook beter in staat dan andere landen om haar grenzen te controleren. Waar Zuid-Korea wereldkampioen coronatests is, lijkt Taiwan wereldkampioen productie en gebruik van mondmaskers. Net als in andere Aziatische landen is de culturele acceptatie voor het gebruik van mondmaskers in Taiwan groot. Daarnaast combineert Taiwan, net als Zuid-Korea, gezondheidsdata en geografische data om verdachte casussen te kunnen traceren. Mede als gevolg van de SARS uitbraak in 2003 speelt privacy onder burgers hier minder een rol en is men blij met de gevoerde maatregelen van de overheid. Op basis van de noodbevoegdheid kon de overheid snel het traceerbeleid breed uitrollen en op basis van medische- en reisgegevens mensen met een verhoogd risico identificeren.

Figuur 4: Overzicht coronamaatregelen Taiwan

Ook Singapore heeft zich door de SARS uitbraak in 2003 kunnen voorbereiden op de huidige coronapandemie. Net als in Zuid-Korea en Taiwan heeft Singapore zijn lessen getrokken uit de SARS-uitbraak en nieuwe wetgeving ingevoerd om voorbereid te zijn op een pandemie. Na de eerste meldingen van het coronavirus in december 2019 in China is Singapore begonnen met de voorbereidingen. Kenmerken van de coronamaatregelen in Singapore zijn onder andere contactopsporing, screening en temperaturen van inkomende reizigers en temperaturen van medewerkers en medisch personeel. Een ander opvallend aspect aan de strategie van Singapore is dat mensen die positief testen op corona in aparte ziekenhuizen in quarantaine worden gehouden. Daarnaast wordt net als in Zuid-Korea en Taiwan gebruik gemaakt van een traceersysteem om alle contactmomenten van een besmet persoon met anderen in kaart te brengen. Deze mensen worden opgespoord en ook getest op het coronavirus. Wanneer iemand positief test op het coronavirus wordt deze verplicht in thuisquarantaine geplaatst. Bovendien worden mensen via hun smartphone gemonitord of ze ook daadwerkelijk thuis zijn. Op eventuele overtredingen staan forse boetes.

Figuur 5: Overzicht coronamaatregelen Singapore

In vergelijking met Nederland is het ook interessant om te kijken naar de maatregelen die deze Aziatische landen niet zijn genomen. Scholen zijn in alle drie de landen niet op grote schaal gesloten. Scholen in Taiwan moeten dicht als er twee bevestigde coronabesmettingen zijn. Daarnaast worden scholen gestimuleerd zoveel mogelijke online les te geven. Ook bedrijven zijn in alle drie de landen nog gewoon open. In Taiwan zijn werkgevers verplicht medewerkers twee weken thuis te laten werken wanneer iemand positief is getest. Ook in Zuid-Korea worden bedrijven gestimuleerd om zoveel mogelijk vanuit huis te laten werken. Verder worden er in Zuid-Korea subsidies gegeven voor bedrijven die vrijwillig tijdelijk hun dienstverlening staken. Op moment van schrijven konden we over de situatie in Singapore op dit vlak geen informatie vinden.

De maatregelen in Zuid-Korea, Taiwan en Singapore lijken de verspreiding van het coronavirus effectief te bestrijden. Onderstaande lessen vatten samen wat Nederland hiervan kan leren.

1. Een goed draaiboek door SARS & MERS

Zuid-Korea, Taiwan en Singapore waren voorbereid op het huidige coronavirus door de ervaringen die ze hebben opgedaan met de SARS en MERS epidemieën. Alle drie de landen hebben lessen geleerd en deze weten te vertalen in nieuwe wetgeving, effectieve voorlichting en preventie. Gecombineerd met de centralistische aanpak en snelle implementatie van maatregelen maakt het de huidige corona aanpak van deze Aziatische landen zeer effectief. De dreiging van het COVID-19 virus en het belang om contacten te vermijden zit ook diep verankerd in de maatschappij door de sporen die SARS en MERS hebben nagelaten. In combinatie met effectieve communicatiecampagnes maakt dit dat mensen zich in Zuid-Korea, Taiwan en Singapore ook strikt aan de maatregelen houden.

2. Reageer snel en kordaat

Het is algemeen bekend dat snel reageren essentieel is om vroegtijdig verdere verspreiding te voorkomen. Vooral de snelheid waarmee de Taiwanese overheid heeft gereageerd bij de eerste meldingen van COVID-19 in China valt in dit verband op. Alle drie de Aziatische landen werken met een centraal geleide taskforce of commandocentrum om snel en proactief de benodigde maatregelen te kunnen executeren. Snelheid van handelen lijkt één van de belangrijkste verklaringen waarom de groei van het aantal besmettingen in Taiwan en Singapore beheerst wordt. In Zuid-Korea heeft dit bijgedragen aan een relatief snelle afvlakking van de groeicurve.

3. Grenscontroles en identificaties

Een ander opvallend aspect aan het beleid in Taiwan en Zuid-Korea is het vroegtijdig instellen van reis-en grensrestricties gecombineerd met het identificeren en traceren van besmette personen. Onderzoek laat zien dat dergelijke reis- en grensrestricties de verspreiding van het coronavirus met circa 2 tot 3 weken kan vertragen. Met name de grensrestricties zoals ingevoerd in Taiwan lijken vooralsnog bijzonder effectief, mede doordat het als eiland haar gehele populatie nagenoeg heeft weten te isoleren. Ook bij de reis- en grensrestricties geldt dat het vroegtijdig inzetten van maatregelen essentieel is om de verspreiding van het virus af te remmen. Zo zijn reizigers in Zuid-Korea verplicht om zich gedurende 14 dagen met behulp van een zelfdiagnose app te monitoren. De combinatie van grensrestricties, trackingsystemen en verplichte quarantaine zijn belangrijke maatregelen om de verspreiding van het coronavirus te remmen. Op deze manier hebben de Aziatische landen tijd gekocht om verdere verspreiding te voorkomen.

4. Grootschalig en proactief testen

Vooral de strategie van Zuid-Korea is gebaseerd op het vroegtijdig en grootschalig testen op het COVID-19 virus. Hierdoor is het mogelijk om veel specifieker andere maatregelen, zoals verplichte thuisquarantaine en contacten en verblijfplaatsen van patiënten traceren in te zetten. Sinds de MERS-uitbraak van 2015 is er in Zuid-Korea wetgeving van kracht voor het versneld ontwikkelen en toelaten van testkits. Door deze wetgeving werden farmaceutische bedrijven in staat gesteld om binnen enkele weken nieuwe testmethodes goedgekeurd op de markt te krijgen. Een proces wat normaal 8 tot 18 maanden zou duren. Zodoende heeft Zuid-Korea in een mum van tijd de testcapaciteit kunnen opvoeren. Bewoners kunnen naar speciale drive-in testcentra waar iedereen zich voor circa 134 dollar kan laten testen.

5. Traceren en isoleren op basis van data (digitale volgtechnieken)

Zowel Taiwan, Zuid-Korea als Singapore maken slim gebruik van nieuwe technologieën om bewegingen van bevestigde COVID-19 patiënten te traceren. Zo worden creditcard gegevens, camerabeelden en gps data uit de smartphone gecombineerd om contacten te traceren en deze mensen gratis testen aan te bieden. De overheid heeft in Zuid-Korea een coronakaart beschikbaar gesteld waarin mensen de locaties kunnen zien waar COVID-19 positief geteste mensen de afgelopen dagen zijn geweest. Daarnaast zijn er sms-alerts waarmee mensen worden gewaarschuwd als ze zich binnen 100 meter van een besmette persoon bevinden. Deze digitale volgtechnieken maken het in Zuid-Korea, Taiwan en Singapore mogelijk om op individueel niveau de risico’s in kaart te brengen en te delen met haar burgers. Door de ervaringen met de SARS en MERS epidemieën in deze landen spelen issues omtrent privacy minder een rol onder de bevolking. Het ‘big brother is watching you’ door de overheid lijkt te worden geaccepteerd door de bevolking.

6. Strikte quarantainemaatregelen

In zowel Zuid-Korea, Taiwan als Singapore zijn quarantainemaatregelen ingesteld, welke door de overheid ook strikt gecontroleerd worden. Zo zijn mensen in Zuid-Korea die in aanraking zijn geweest met besmette personen verplicht om 14 dagen in thuis quarantaine te gaan. In alle drie de landen zijn mensen waarbij COVID-19 is vastgesteld ook verplicht tot thuis quarantaine, wat vervolgens via hun mobiele data en willekeurige controles ook gecontroleerd wordt. Op overtreding van dergelijke quarantainemaatregelen staat in alle drie de landen een forse boete. Daarnaast worden in Zuid-Korea en Singapore besmette patiënten ook in speciaal geïsoleerde ziekenhuizen ondergebracht waar geen andere patiënten worden opgenomen.

7. Mondmaskers

Onderzoek laat zien dat het dragen van mondmaskers verspreiding van virussen kan afremmen. Het gebruik van mondmaskers in het dagelijks leven is cultureel meer geaccepteerd in Aziatische landen. En het grootschalig gebruik van mondmaskers op straat wordt dan ook gestimuleerd door de overheid als een van de belangrijke pijlers in de bestrijding van het coronavirus.

8. Sociale afstand

In zowel Zuid-Korea, Taiwan en Singapore is men bij de eerste tekenen van de COVID-19 uitbraak begonnen met het introduceren van sociale afstand campagnes. Enkele dagen hierna werden massabijeenkomsten verboden en boetes opgelegd voor samenscholing.

9. Financiële prikkels: De wortel en de stok

Tot slot valt op dat in alle drie de Aziatische landen financiële prikkels in worden gezet om mensen zich te laten houden aan de coronamaatregelen. Zo worden er in Zuid-Korea subsidies gebruikt om mensen te stimuleren thuis te werken. En staan er in alle drie de landen forse boetes op het overtreden van maatregelen.

Als we de lessen uit Zuid-Korea, Taiwan en Singapore vergelijken met de Nederlandse aanpak, valt vooral op dat we de meeste maatregelen uit de Aziatische landen niet toepassen, zie tabel 2. Dit is verbazingwekkend voor de maatregelen die niet afhankelijk zijn van de huidige beschikbaarheid zoals testen en/of mondmaskers. Het traceren en isoleren van besmette en/of verdachte personen op basis van data is ook in de Nederlandse setting prima mogelijk. Een eventuele hieruit voortvloeiende privacy discussie is gezien de huidige maatschappelijke en economische impact van de coronacrisis en huidige maatregelen van ondergeschikt belang. Een belangrijke oorzaak van de verschillen in maatregelen lijkt vooral het gebrek aan kennis en ervaring met gelijksoortige uitbraken in Nederland en Europa. Het is dan ook op zijn zachts gezegd verbazingwekkend dat in de beleidsstukken van het RIVM nauwelijks wordt gerefereerd aan de studies uit Zuid-Korea, Taiwan en Singapore met betrekking tot hun aanpak van de coronacrisis. Op basis van de huidige inzichten is er juist in deze landen een schat aan informatie en ervaring, waar Nederland en andere Europese landen hun voordeel meer kunnen doen.

Een belangrijke oorzaak van de verschillen in maatregelen is het gebrek aan kennis en ervaring met gelijksoortige uitbraken in Nederland en Europa.

Tabel 2: Vergelijking corona maatregelen

 

Het is kortzichtig om de succesvolle bestrijding van het coronavirus in Zuid-Korea, Taiwan en Singapore toe te schrijven aan de centralistische of zogenaamd collectivistische volksaard van deze Aziatische landen. De gevoerde corona-aanpak is juist doeltreffend door de combinatie van interventies. Hier kunnen wij in Nederland van leren, vooral omdat deze landen geen totale lockdown of andere totalitaire maatregelen hebben ingezet. Het predicaat ‘Intelligente lockdown’ voor de huidige Nederlandse aanpak lijkt dan ook misplaatst. Of de coronamaatregelen uit Zuid-Korea, Taiwan en Singapore nu nog toepasbaar zijn voor Nederland valt te betwijfelen. Maar dat we er serieus en zonder culturele vooringenomenheid naar moeten gaan kijken staat als een paal boven water. De huidige cijfers liegen niet en lijken ons te vertellen dat levensreddende en wereld veranderende innovatie momenteel uit Azië komt.

Het predicaat ‘Intelligente lockdown’ voor de huidige Nederlandse aanpak lijkt dan ook misplaatst.

Download hier het whitepaper als Pdf

Lees ook:

• Zes lessen voor een succesvolle substitutie van zorg
• Waarom zorginnovatie achterblijft en wat je eraan kunt doen