De gezondheidszorg staat voor grote uitdagingen. De kosten stijgen, de bevolking vergrijst en de zorgvraag wordt complexer. Om deze uitdagingen aan te pakken, is het nodig om de kwaliteit en efficiëntie van zorg – oftewel de doelmatigheid – te verbeteren. Een model dat hier steeds vaker voor wordt ingezet, is het Quintuple Aim Model. In dit artikel zetten we het Quintuple Aim Model uiteen, leggen we uit hoe dit model is geëvolueerd vanuit het Triple Aim Model en het Quadruple Aim Model en bekijken we welke rol het model speelt in de gezondheidszorg.

Om het Quintuple Aim Model goed te kunnen begrijpen, is het belangrijk om de voorloper ervan – het Triple Aim Model – te kennen. Het Triple Aim Model werd in 2008 ontwikkeld door Dr. Donald Berwick, arts en onderzoeker van het Institute for Healthcare Improvement. Het Triple Aim Model richt zich op drie belangrijke doelstellingen:

#1 Het verbeteren van de ervaring die patiënten/cliënten hebben met de zorg (kwaliteit)

Dit omvat aspecten zoals betere communicatie tussen patiënt/cliënt en zorgverlener(s), kortere wachttijden en verbeterde toegang tot gezondheidszorg.

#2 Het verbeteren van de gezondheid van de algemene populatie (gezondheid)

Deze doelstelling is erop gericht om gezondheidsbehoeften van hele gemeenschappen (bijv. regio’s, wijken of buurten) aan te pakken, waarbij de nadruk ligt op preventie  en gezondheidsbevordering.

#3 Het verlagen van de kosten van de gezondheidszorg per hoofd van de bevolking (kosten)

Door het optimaliseren van zorg en het verminderen van onnodige kosten wordt gezondheidszorg goedkoper en doelmatiger.

Als reactie op het veranderende gezondheidszorglandschap werd in 2014 een vierde doelstelling toegevoegd aan het Triple Aim Model, wat resulteerde in het Quadruple Aim Model:

#4 Het verbeteren van de ervaring en beleving van zorgverleners (medewerkers)

Wanneer zorgpersoneel hun werk op de beste wijze kan uitvoeren en hiervoor in voldoende mate gefaciliteerd wordt, zal het eenvoudiger zijn om de andere drie doelstellingen te realiseren. 

Het Quintuple Aim Model gaat nog een stap verder door een vijfde doelstelling toe te voegen:

#5 Het optimaliseren van gelijkheid in het gezondheidszorgsysteem (gelijkheid)

Terwijl het Triple Aim Model en Quadruple Aim Model zich richten op de gezondheid van de algemene populatie, benadrukt het Quintuple Aim Model ook het belang van gelijkheid van gezondheid, onafhankelijk van afkomst of achtergrond. Sociale rechtvaardigheid en inclusie staan hierbij dus centraal. Dat wil zeggen dat voor de meest kwetsbare mensen in een samenleving een extra inspanning wordt gedaan om dezelfde resultaten te halen. De sociale determinanten van gezondheid spelen hierbij een cruciale rol. 

Door gelijkheid te integreren in het Quintuple Aim Model wordt er beter gewerkt aan waardegedreven zorg. Gelijke kansen op het gebied van zorg verbeteren de algehele gezondheid van de bevolking, de ervaringen van patiënten en het welzijn van zorgverleners. Het zorgt ervoor dat de volledige populatie gelijke kansen heeft op toegang tot hoogwaardige gezondheidszorg en dat er minder gezondheidsverschillen zijn. Gelijkheid op het gebied van de zorg is niet alleen een ethische noodzaak, maar ook een cruciale factor bij het bereiken van minder variatie in gezondheidsverschillen tussen verschillende (bijv. etnische) groepen binnen een wijk of regio.

In de vijfde doelstelling worden ook de sociale determinanten van gezondheid meegenomen. Sociale determinanten zijn niet klinisch van aard, maar verwijzen naar omstandigheden waarin mensen wonen, werken, leven en opgroeien. Deze omgevingsfactoren zijn van invloed op de gezondheid. Sociale ongelijkheid in gezondheid is het gevolg van de ongelijke verdeling en werking van sociale determinanten van gezondheid. Mensen in maatschappelijk kwetsbare situaties lopen door deze ongelijkheden een hoger risico op een slechte gezondheid. Zonder inzicht in de sociale determinanten van de gezondheid, die 70% van de gezondheidszorgresultaten bepalen, zullen alle pogingen om betere zorguitkomsten te realiseren nutteloos zijn.

Om de Quintuple Aim te bereiken, moeten (zorg)organisaties en -netwerken zich richten op de volgende vijf componenten:

• Verbeteren van de patiëntervaring

Een positieve patiëntervaring omvat aspecten zoals communicatie, empathie en toegankelijkheid.

• Verbeteren van patiëntgezondheidstoestand

Het verbeteren van patiëntresultaten houdt in dat de effectiviteit van zorg en behandeling wordt verbeterd, wat leidt tot betere gezondheidsresultaten voor individuele patiënten.

• Verlagen van de zorgkosten

Inspanningen om de kosten te verlagen, hebben tot doel zorg betaalbaarder te maken zonder de kwaliteit uit het oog te verliezen.

• Ondersteunen van zorgverleners

Het welzijn, werkplezier en de tevredenheid van zorgverleners zijn cruciaal voor het leveren van hoogwaardige zorg en het voorkomen van uitval.

• Optimaliseren van gelijkheid in de zorg 

Gelijkheid in de zorg richt zich op het aanpakken van sociale determinanten van gezondheid, preventieve zorg en het welzijn van de gemeenschap om de gezondheid van hele populaties te verbeteren.

De doelstellingen van het Quintuple Aim Model zijn nauw met elkaar verbonden. Verbetering van de patiëntervaring kan bijvoorbeeld leiden tot een betere gezondheid van de patiënt. Dit kan op zijn beurt weer leiden tot lagere zorgkosten en een betere werksfeer voor zorgverleners.

Om de doelstellingen van het Quintuple Aim Model te bereiken, is het belangrijk om deze in samenhang te zien. Veranderingen die een bepaald domein nastreven, kunnen invloed hebben op de andere elementen. Het is daarom van belang om altijd alle vijf de doelstellingen in samenhang te zien.

Een voorbeeld van hoe de doelstellingen van het Quintuple Aim Model met elkaar verbonden zijn, is te zien bij het implementeren van een elektronisch patiëntendossier. Een elektronisch patiëntendossier verbetert de communicatie tussen zorgverleners, waardoor ook de patiëntervaring verbetert. Daarnaast kan een elektronisch patiëntendossier leiden tot een betere diagnose en behandeling, wat de gezondheid van de patiënt kan verbeteren. Ook kan een elektronisch patiëntendossier helpen om zorgkosten te verlagen, doordat het onnodige zorg kan voorkomen. Deze verbeteringen zorgen voor gelijke kansen voor de algemene populatie, ongeacht achtergrond, sociaaleconomische status en andere sociale determinanten.